Miejskie Przedszkole nr 1 im. Misia Uszatka w Częstochowie

ZESTAW ĆWICZEŃ MAJĄCYCH NA CELU WYWOŁANIE PRAWIDŁOWEJ ARTYKULACJI GŁOSEK SZEREGU SZUMIĄCEGO

(sz, ż, cz, dż)

Ćwiczenia motoryki narządów mowy:

 

• konik – kląskanie czubkiem i środkiem języka;

• winda – otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak jakby był windą –

raz do góry, raz do dołu;

• malarz – malujemy pędzlem (język) sufit (podniebienie) – zaczynamy od

zębów w stronę gardła;

• młotek – wbijamy gwoździe w ścianę. Zamieniamy język w młotek, który

będzie wbijał w ścianę (wałek dziąsłowy) zaczarowane gwoździe (najpierw należy szpatułką lub zimną łyżeczką dotknąć podniebienia tuż za górnymi siekaczami nazywając je np.zaczarowanym miejscem lub parkingiem – w tym miejscu język powinien „przybijać” gwoździe);

• liczenie ząbków – dotykanie czubkiem języka kolejnych ząbków na górze i na dole przy szeroko otwartej buzi;

• żyrafa – ma długą szyję, którą potrafi wyciągnąć wysoko do góry – a jak daleko ty sięgniesz swoim językiem?;

• słoń – ma długą trąbę, którą potrafi wszędzie sięgnąć – a czy ty potrafisz dotknąć językiem ostatniego zęba na górze? ( na dole, nosa, brody, ucha itd.);

• sklejanie pierogów – nagryzanie brzegów języka zębami (masaż i rozciąganie języka);

• wyżymaczka – przeciskanie języka przez maksymalnie zbliżone do siebie zęby

• półeczka – wysuwanie szerokiego języka z buzi nie dotykając zębów;

• zlizywanie z płaskiego talerza nutelli, miodu, mleka w proszku – w

zależności od upodobań dziecka;

• odrywanie językiem przyklejonego do podniebienia opłatka, andruta;

• zdmuchiwanie skrawka papieru umieszczonego na czubku języka;

• przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu (na„parkingu”)

hallsów, rodzynek, płatków kukurydzianych, rodzynek itp.

• Wysyłanie całusków na odległość;

• świnka – wysuwanie obu warg do przodu, udając ryjek;

• wąsy – przytrzymywanie słomki lub ołówka pomiędzy wargą a nosem

(oczywiście bez pomocy rąk);

• straż pożarna – naśladowanie syreny poprzez dosadne wymawianiegłosek

e – o, i – u, a – u;

WYWOŁYWANIE GŁOSKI W IZOLACJI

wywoływanie głosek szeregu szumiącego zaczynamy od głoski „sz”

 

• podczas wymawiania głoski sz robimy z warg „ryjek” - można przytrzymać policzki palcami;

• język unosimy do góry w okolice wałka dziąsłowego („zaczarowane miejsce” z wcześniejszych ćwiczeń);

• zęby zbliżamy do siebie (nie zaciskamy!): utrzymując to położenie narządów artykulacyjnych polecamy dziecku dmuchać na czubek języka

UTRWALANIE GŁOSKI W IZOLACJI

• zabawa „ciepło – zimno” - na zmianę sami mówimy sz – s trzymając dłoń dziecka przy swoich ustach; dziecko odczuwa na dłoni ciepło przy głosce szszszsz, zimno przy głosce ssssssssss. Potem zamiana: to dziecko wymawia głoski.

• Zabawa w „szumki” - wypowiadamy zdanie, dziecko wybrzmiewa głoskę sz: - szumi morze – szszsz...

- szumi wiatr – szszsz....

- szumi las – szszsz...

- szumi woda – szszsz...

- szumią drzewa – szszsz...

- szumią liście – szszsz...

- szumię ja – szszsz...

- szumisz ty – szszsz...

- szumi babcia – szszsz... itd.

UTRWALANIE GŁOSKI W SYLABACH

1.Rozmowa w języku Zulu – Gula – powtarzanie sylab zawierających głoskę sz:

sza, szo, sze, szu, szy

asza, aszo, asze, aszu, aszy osza, oszo, osze, oszu, oszy, esza, eszo, esze, eszu, eszy, usza, uszo, usze, uszu, uszy, ysza, yszo, ysze, yszu, yszy

UTRWALANIE GŁOSKI W WYRAZACH

• loteryjki obrazkowe;

• rozsypanki wyrazowe; •<>

rebusy literowo – obrazkowe;

przykładowe wyrazy:

szafa, szalik, szatnia, szabla, szachy, szopa, szofer, szeroki, szelki, szuflada, szufelka, szyba, szyja, szyny, szynka, szydełko

   

kasza, kaszel, maszyna, nosze, kosze, kalosze, koszyk, koszula, kieszeń, wieszak, puszek, groszek

kosz, listonosz, kapelusz, mysz

szkoła, szkło, szklanka, szpulka, szpital, szpada, szpak, sznurek, sznurowadło, szmata

myszka, puszka, broszka, gruszka, poduszka, szyszka

szary szalik szerokie szelki nasza szatnia koszyk gruszek

szkolna szatnia pluszowy kapelusz

puszka groszku wyszywana poduszka

bursztynowa broszka wasza szkoła

szara mysz

szklany naszyjnik

UTRWALANIE GŁOSKI W ZDANIACH AŻ DO ZAUTOMATYZOWANIA POPRAWNEJ ARTYKULACJI W MOWIE POTOCZNEJ

• Opowiadanie obrazków;

• < >< >

przykładowy materiał do ćwiczeń:

Na wieszaku wisi szalik. W szatni stoją wieszaki. W koszyku jest groszek. Mama szyje koszulę.

W szkole jest szatnia.

W szufladzie są szachy.

Nasza pani pisze na maszynie.

Urszula idzie do szkoły.

Szymek ma szarą koszulę.

Wszystkie przedszkolaki noszą fartuszki.

W koszyku jest sałata. Koło szkoły stoją sanki.

W szafie wisi sukienka.

Mama przyniosła ze sklepu szynkę. Stefan ma kaszel.

W szufladzie są spinki.

Przy szpitalu rosną sosny.

W szopie stoi kosa.

„Łakomczuszek”

Raz do brzuszka łakomczuszka wpadła gruszka, dwa jabłuszka,

miód z garnuszka, z barszczem uszka

   

i bigosu cała puszka

Oj, uważaj łakomczuszku – straszny tłok jest w twoim brzuszku! Od Warszawy do Koluszek tyś największy łakomczuszek!

 

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA ODDECHOWE

• Unoszenie rąk w górę podczas wdechu i wolne, spokojne ich opuszczanie podczas wydechu. To ćwiczenie można wykonywać z dzieckiem w pozycji stojącej, siedzącej lub leżącej;

• kołysanie zabawki – na brzuchu dziecka na wysokości przepony kładziemy zabawkę np. pluszowego misia – zadaniem dziecka jest kołysanie zabawki za pomocą oddechu;

• Przenoszenie skrawków papieru, płatków kukurydzianych, ryżu preparowanego, kawałków waty za pomocą słomki do napojów z jednego miejsca wdrugie. Dziecko chwyta wargami słomkę i na wdechu łapie dany przedmiot przez zassanie go do słomki aby przenieść go w wybrane miejsce (uczy się wstrzymania oddechu);

• dmuchanie na skrawki papieru, folii, pazłotka itp. w celu wydobycia z nich dźwięku i przesunięcia na płaszczyźnie;

• dmuchanie na piłeczkę pingpongową przez słomkę do napojów;

• zdmuchiwanie świeczek urodzinowych ustawionych w jednym rzędzie za

pomocą jednego dmuchnięcia;

• dmuchanie na płomień swiecy tak, żeby „zatańczył”, ale nie zgasł;

• zdmuchiwanie płomienia świecy z jak największej odległości;

• dmuchanie na kartkę papieru przyłożoną do ściany tak aby nie spadła;

• dmuchanie na piórko – czyje poleci dalej, wyżej;

• dmuchanie na wiatraczek – tak, żeby kręcił się jak najdłużej;

• puszczanie baniek mydlanych;

• nadmuchiwanie baloników;

• gra na flecie prostym, harmonijce ustnej, trąbce, grzebieniu;

• naśladowanie syreny wozów strażackich, karetki, policji itp. - na jednym

wydechu;

• śpiewanie piosenek, recytacja wierszy;

• zabawa w nurka – dmuchanie przez rurkę do szklanki z wodą tak, żeby

powstały bąbelki ;

• dmuchamy przez słomkę na powierzchnię wody tak, aby zrobić w niej

„dołek” lub tak, żeby ją „zmarszczyć”;

• zabawy dźwiękonaśladowcze:

• - uciszamy płaczące dziecko – ciiii...

• - spuszczamy powietrze z balonika – sssssss;

 

• - chuchamy na zmarznięte ręce (lub lusterko tak, żeby zaparowało) – chuuu

• - szumi wiatr – szszsz...

• - lokomotywa: wypuszcza powietrze – pssss, ffff; jedzie – cz -cz -cz -cz;

sz -sz -sz -sz; pędzi po torach – tuf- tuf- tuf- tuf; to-to-tak, to-to-tak;

hamuje: psss...

• kosimy trawę: wdech – ciach!, wdech – ciach!

• Rąbiemy drewno: wdech – trrrach!, wdech – trrrach!